Stoacılık Nedir? | Marcus Aurelius Kimdir? | Kendime Düşünceler Kitap Özeti
Yazıya başlamadan önce bilinmesini isterim ki Kendime Düşünceler kitap özeti, Marcus Aurelius Kimdir ve Stoacılık Nedir konuları ders ödevi olarak hazırlanmıştır. Lütfen buradan yazımı kopyalarken sitemi belirtmeyi ya da yazının sahibine ulaşmayı unutmayınız. Yoksa telif atılır.
Stoacılık Nedir?
Stoacılara göre, mutluluk, dışsal olaylara doğru zihinsel yaklaşım sergilemekle ilişkilidir. Tek gereklilik, doğru niyetle hareket etmektir; çünkü dışsal koşullar başarıyı etkileyebilir, ancak mutluluk içsel bir durumdur.
Bir birey, kendi doğasına, yaşam konumuna ve görevlerine uygun şekilde hareket edip doğru seçimler yaparsa, mutluluğu elde edebilir. Bu aynı zamanda Tanrı’nın planıdır. Bu bağlamda, doğa ve Tanrı eşdeğerdir ve akıl (Logos) sayesinde, doğru düşünceyle birey Tanrı’nın planını anlayabilir.
Bu eylemi sadece birey gerçekleştirebilir, başkası adına yapamaz. Bu nedenle, Stoacılar, özgüvene ve kendi içinde yetinmeye büyük önem vermişlerdir. Kişinin mutluluğu, yalnızca kendi eylemlerine ve yalnızca kendi düşüncelerine bağlıdır.
Resim morhamedufmg tarafından Pixabay‘a yüklendi.
Bu yüzden, Stoacı felsefe kaderi büyük bir önemle ele alır. Tanrı her yerdedir ve her şeyin düzeninde yer alır. Bu bakış açısına göre, doğa veya Tanrı akılcı ve destekleyicidir. Bu nedenle, aklını kullanan birey kaderini, Tanrı’nın planının bir parçası olarak kabul eder ve bu planın kendi iyiliği için olduğunun farkındadır.
Stoacı şair ve düşünür Seneca şöyle der:
“dilediğin yere götür beni, baba,
yüksek gökyüzünün yöneticisi, kuralla uyumlu kalmak nedir bilmez
yazgı istekli olanı götürür, isteksizi de süründürür”
Eğer her şey baştan belirlenmişse, insan eylemlerinden nasıl sorumlu tutulabilir?
Bu soru, felsefi bir konsept olan determinizmle ilgilidir. Determinizm, her olayın ve durumun belirli bir neden-sonuç zinciri içinde önceden belirlenmiş olduğunu savunan bir görüştür. Eğer determinizm doğruysa, her şey, geçmişten gelen belirli koşullar ve nedenler sonucunda kaçınılmaz bir biçimde gerçekleşen bir zincirleme reaksiyon olarak görülebilir.
Determinizmi kabul eden bir perspektife göre, her şey baştan belirlenmiş olduğu için insan eylemleri de bu belirlenmiş zincirin bir parçasıdır. Ancak bu durumda sorumluluk kavramı sorgulanır. Eğer her şey önceden belirlenmişse, insanlar kendi eylemleri üzerinde gerçek bir özgürlüğe sahip olabilir mi?
Bu konuda farklı felsefi görüşler bulunmaktadır. Bazıları determinizmin insan özgürlüğünü ortadan kaldırdığını savunurken, diğerleri bu iki kavramın bir arada var olabileceğini düşünür. Özgürlük savunucuları, insanların belirli bir özgürlüğe sahip olduğunu ve bu özgürlüğün eylemlerinden sorumlu tutulmalarını sağladığını ileri sürerler. Bu noktada, bazı filozoflar özgür iradenin, deterministik bir evrende bile var olabileceğini öne sürerler.
Sonuç olarak, determinizm ve insan sorumluluğu arasındaki ilişki karmaşık bir konudur ve farklı felsefi yaklaşımlar bu konuda farklı görüşlere sahiptir.
Resim Gerd Altmann tarafından Pixabay‘a yüklendi.
Ancak konudan sapmadan bir başka stoa düşünürü olan Chrysippus’un dediklerine bakalım;
Eğer birisi yokuşun başında duran silindiri iterse, silindir aşağı doğru yuvarlanacaktır. Ancak yuvarlanmanın nedeni sadece itilmesinden kaynaklanmaz. Bu izleyen neden (antecedent cause) aslında düşmeyi belirleyen etken, silindirin kendi şekil yapısı olan silindirik olma durumudur.
Eğer aynı izleyen neden bir kübe uygulanmış olsaydı, yuvarlanma meydana gelmeyebilirdi. Kübün köşeli doğası buna izin vermezdi. Aynı prensip, insanlar için de geçerlidir. Dışsal etkenler veya dış nedenler ne kadar farklı yönlere itilse de, tepki kişinin kendi doğasına bağlıdır.
Stoacılar, Tanrı’nın doğanın her yerine nüfuz ettiğine ve her şeyin bir plan ya da Logos tarafından kontrol edildiğine inanmışlardır. Akılcı olmayan aşırılıklardan kaçınmak, duygusal aşırılıklardan uzak durmak, hayatın doğal akılcılığına güvenmek ve kişinin kendi kendine yeterli olma çabası, Stoacı düşünce sistemine göre önemli prensiplerdir.
Doğru eylemlerde bulunma isteği, Stoacı düşünürlerin temel dayanak noktalarından biridir. Bu, bireyin kendi doğasına uygun bir şekilde hareket etme isteği ve bu eylemlerin doğruluğunu anlama çabasıdır. Bu bağlamda, Stoacılar özgür iradeye vurgu yaparlar, ancak bu özgür irade, doğanın bir parçası olan ve Tanrı’nın planına uygun bir şekilde yaşamaya çalışan bireyin özgür iradesidir.
Stoacılar, ölümden korkmazlar; aksine, ölümü seçebilme yeteneğini ve vaktinde ölebilme erdemini takdir ederler (bkz: memento mori). Roma İmparatorluğu’nun hakim felsefesi olan Stoacılık, İmparator Marcus Aurelius ve filozof Seneca gibi ünlü Stoacı düşünürler tarafından benimsenmiştir.
Stoacılar için insanın temel amacı mutluluktur ve bu mutluluğa ulaşmak için doğaya uygun bir yaşam sürmek gereklidir. Bu nedenle, doğaya uygun yaşamı felsefi bir prensip olarak benimsemişler ve dünya vatandaşlığını savunmuşlardır.
“Mutluluk, dış koşullara bağlı olmamalıdır”
Prensibini ileri sürmüşlerdir. Onlara göre, insanlar olarak mutluluğa giden yol şu adımları içerir: Hayatta sana verileni kabul etmek, zevk arzularımız veya acı korkularımız tarafından kontrol edilmemeye karar vermek, çevremizdeki dünyayı anlamak için aklımızı kullanmak, doğanın planındaki bize düşen görevi yerine getirmek ve başkalarına karşı dürüst ve adil olmak adına işbirliği yapmak.
Resim Gordon Johnson tarafından Pixabay‘a yüklendi.
Stoacıların Erdemleri ve Anlamları
- Bilgelik (Sophia):
- Anlamı: Doğru bilgiye ulaşma ve bu bilgiyi hayatın yönetiminde kullanma yeteneği.
- Cesaret (Andreia):
- Anlamı: Zorluklarla yüzleşme, korkuları aşma ve doğru olanı savunma gücü.
- Adalet (Dikaiosyne):
- Anlamı: Herkese hak ettiği şeyi vermeye ve doğrulukla ilgili adil bir tutum benimsemeye odaklanma.
- Ölçülülük (Sophrosyne):
- Anlamı: İhtiyatlılık, ölçülülük ve dengeyi koruma; içsel kontrol ve dengeyi sürdürme yeteneği.
- Dürüstlük (Aretê):
- Anlamı: Ahlaki mükemmeliyet ve kişisel dürüstlük; doğru ve etik değerlere bağlılık.
- Bağımsızlık (Autarkeia):
- Anlamı: Dışsal koşullara bağımlı olmadan içsel bir denge ve huzurun korunması.
- Sevecenlik (Eunoia):
- Anlamı: Hoşgörü, sevgi ve olumlu bir zihinsel duruş sergileme; diğer insanlara karşı anlayışlı olma.
Stoacı erdemler, bireyin içsel gelişimini ve ruhsal dengeyi sağlamayı amaçlar. Bu erdemler, Stoacıların doğa düzenine uygun bir yaşam sürme, dış etkenlere karşı direnç gösterme ve ahlaki bir yaşamı benimseme amacını yansıtır. Bu erdemler, Stoacı felsefenin temelini oluşturur ve bireyin hayatındaki zorlukları aşma yolunda rehberlik eder.
Marcus Aurelius Kimdir?
Marcus Aurelius Antoninus Augustus, 26 Nisan 121 – 17 Mart 180 tarihleri arasında yaşamış ve 161-180 yılları arasında Roma İmparatorluğu’nu yönetmiştir. Beş İyi İmparator’dan sonuncusu olan Marcus Aurelius, aynı zamanda önemli bir Stoacı filozof olarak kabul edilir.
İmparatorluğu döneminde, özellikle Pers İmparatorluğu’na karşı Asya’da başlattığı güçlenme hareketi ve Cermen kabileleriyle sınır bölgelerinde gerçekleştirdiği savaşlarla tanınır. Tuna Nehri’ni aşarak Doğu’da Avidius Cassius liderliğindeki bir isyanı başarıyla bastırmıştır.
Marcus Aurelius’un öne çıkan eseri “Kendime Düşünceler,” MS 170-180 yılları arasında savaş zamanında kaleme alınmıştır. Bu felsefi eser, edebi bir başyapıt olarak günümüzde dahi takdir toplar ve “mükemmel vurgusu ve sonsuz narinliği” ile övgüyle karşılanır.
Resim Serghei Topor tarafından Pixabay‘a yüklendi.
Öte yandan, Marcus Aurelius’un Stoacı felsefeye olan bağlılığı, “Kendime Düşünceler” adlı eserinde belirginleşir. Bu eser, imparatorun hayat felsefesini ve düşüncelerini içerir, ki bu da özellikle iç huzur, öz disiplin, ve doğaya uyum gibi Stoacı erdemlere vurgu yapar. İmparator, savaş ve yönetim yılları boyunca kazandığı deneyimleri ve içsel çatışmalarını bu eserde dile getirir, bu da onu Stoacılığın önde gelen temsilcilerinden biri yapar.
Kendime Düşünceler Kitap Özeti
Marcus Aurelius’un “Kendime Düşünceler” adlı eseri, Stoacılık felsefesinin önemli bir örneği olarak kabul edilir. Kitap, Yunus Emre Ceren tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. İlk kez 180 yılında yazılan eser, İş Bankası Yayınları tarafından Mart 2018’de basılmıştır. Türkiye’de 144 sayfa karton kapak formatında sunulmaktadır. Kitabın orijinal adı ise şudur;
Ta Eis Heaton (Τα Εις Εαυτόν)
Marcus Aurelius’un “Kendime Düşünceler” (Meditations) kitabı, Roma İmparatoru’nun kişisel felsefi notlarını içeren bir eserdir. İmparator, bu notları, kendi içsel düşüncelerini, yaşam felsefesini ve Stoacılık prensiplerini derinlemesine düşündüğü bir günlük olarak yazmıştır.
Marcus Aurelius, Roma İmparatorluğu’nun Beş İyi İmparator’ünden biridir ve MS 121 ile 180 yılları arasında yaşamıştır. “Kendime Düşünceler,” Marcus Aurelius’un imparatorluk yılları olan MS 170-180 arasında kaleme alınmıştır.
Marcus Aurelius, Stoacılık felsefesine derin bir bağlılık göstermiştir. “Kendime Düşünceler,” imparatorun içsel huzur, doğaya uyum, öz disiplin, adalet ve erdem gibi Stoacı erdemlere odaklandığı bir eserdir. İmparator, yaşamın kaçınılmaz zorluklarına karşı nasıl direnç gösterileceği ve içsel huzurun nasıl korunacağı konularında düşüncelerini paylaşır.
“Kendime Düşünceler,” on iki kitap halinde düzenlenmiştir. Her bir kitap, farklı konulara odaklanan düşünceler içerir. Marcus Aurelius, genellikle bu notları kendisine hatırlatmaktan ve içsel bir muhasebe yapmaktan ziyade, evrensel prensipler ve yaşamla ilgili genel gözlemler yapmaktadır.
“Kendime Düşünceler,” hem Stoacılık üzerinde hem de genel felsefe literatüründe derin bir etki bırakmıştır. Bu eser, felsefi düşünce tarihinde öne çıkan metinlerden biri olarak kabul edilir. Aurelius’un içsel çatışmalarını ve Stoacı prensiplere bağlılığını yansıtan bu kitap, okuyuculara evrensel gerçeklerle başa çıkma ve içsel huzuru bulma konularında ilham verici bir kaynak sunar.
Marcus Aurelius’un “Kendime Düşünceler”i, hem felsefi bir başyapıt olarak hem de tarihi bir belge olarak büyük öneme sahiptir.
Resim fszalai tarafından Pixabay‘a yüklendi.
Kendime Düşünceler Alıntılar
Hayatımız düşüncelerimizin eseridir.
Eğer bir dış etken sizi üzerse, duyduğunuz acı o şeyin kendisinden değil, sizin ona verdiğiniz değerden geliyordur, onu da her an ortadan kaldırma gücünüz vardır.
Eğer gerçekten sahip olduğumuz biricik şey içinde bulunduğumuz an ise ve sahip olmadığımız bir şeyi yitirmemiz de mümkün olmadığına göre, birisinin elimizden alabileceği tek şey yaşadığımız andır.
Bir şeyi yapmak yalnızca sana zor geliyor diye bunun bir insan için olanaksız olduğunu düşünme. Eğer bir şey insan için olanaklıysa ve insan doğasına uygunsa, senin tarafından da yapılabileceğine inan.
Eğer birisi yanlış yapıyorsa, ona nazikçe yol göster ve nerede yanlış yaptığını anlat. Eğer bu da onu düzeltmiyorsa kabahati kendinde ara, hatta daha iyisi hiç kimsede arama.
Şunu asla aklından çıkarma, ister üç bin yıl yaşa, ister otuz bin yıl, şu anda sahip olduğundan başka bir yaşamı yitiremezsin ve mevcut yaşamın sona erdikten sonra yeni bir yaşama da sahip olamazsın.
Başkalarının yaptıklarına, söylediklerine ve düşündüklerine aldırış etmeyen, sadece iyi bir insan olmak için kendi yaptıklarıyla ilgilenen bir insan ne çok zaman kazanır.
Eğer bir dış etken sizi üzerse, duyduğunuz acı o şeyin kendisinden değil, sizin ona verdiğiniz değerden geliyordur, onu da her an ortadan kaldırma gücünüz vardır.
Birisine bir iyilik yaptığında ne bekliyorsun? Doğru şeyi yaptığından ötürü hoşnut olman ve bu iyiliğin karşılığını beklememen gerekmez mi? İnsanlar birbirleri için yaratılmıştır. Ya onlara doğru yolu göster ya da onlar karşı anlayışlı ol.
Kendisiyle uyum içinde yaşayan, evrenle uyum içinde yaşar.
Tek bir dünya, tek bir hakikat, tek bir tanrı, tek bir kanun vardır.
Birisinin hatasına öfkelendiğin de derhal kendine bak ve kendinin de nasıl hata yaptığını düşün; örneğin iyinin paraya ya da hazza ya da bir parça şöhrete eşdeğer olduğunu düşünmen gibi. Bunun bilincine vardığın da, özellikle de seni öfkelendiren kişinin gergin olduğunu ve yapabileceği pek başka bir şey olmadığını ayrımsadığın da öfkeni hemen unutursun. Ve eğer bir yolunu bulabilirsen, karşındaki insanın gerginliğini gidermelisin.
İlker Has’ın diğer yazılarına ulaşmak için tıklayınız.
Mitoloji ile ilgili yazılmış olan tanrıça atribüleri, mitolojik isimler ve yunan mitolojisi kral oidipus kitap özeti gibi yazıları okumak için okumak istediğiniz yazının üzerine tıklayınız.
Kendi İçine Yazar sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.