Hermes Kimdir? | Hermes Mitolojik Hikayeler | Yunan Mitolojisi Tanrıları 6

Hermes Kimdir?

Hermes, Yunan mitolojisinde Zeus ve Maia’nın oğlu, Tanrıların habercisi olarak bilinen bir tanrıdır. Zeus’un oğullarından olan Hermes, oldukça zeki, çevik ve kurnaz bir karaktere sahiptir. Doğumundan kısa bir süre sonra yürümeye ve konuşmaya başlayan Hermes, zekâsını ortaya koyarak henüz bir bebekken kardeşi Apollon’un sürüsünü çalmasıyla tanınır. Bu olaydan sonra Hermes, Apollon tarafından Zeus’a şikâyet edilse de becerikliliği ve tatlı dili sayesinde affedilir.

Hermes’in temel görevleri arasında tanrılar arasındaki iletişimi sağlamak, ölülerin ruhlarını yeraltı dünyasına (Hades’e) götürmek ve yolculara rehberlik etmek bulunur. Aynı zamanda ticaret, hırsızlık, sınırların korunması ve seyahat gibi alanların tanrısı olarak da kabul edilir.

Resim Gordon Johnson tarafından Pixabay‘a yüklendi.

Hermes, birçok sembol ve özel eşyayla betimlenir. Bunlar arasında kanatlı sandaletleri ve miğferi, hızlı hareket etmesini sağlayarak tanrıların haberlerini iletmede ona yardımcı olur. Diğer önemli atribüsü ise iki yılanın sarıldığı asa olan kerykeion veya kadüsedir; bu asa özellikle barışı ve diplomasiye olan eğilimini yansıtır. Diğer tanrıların atribülerini öğrenmek için;

Tanrıça Atribüleri | Tanrı Atribüleri | Atribü Nedir? | 20 Atribü

Hermes Mitolojik Hikayeler

Hermes, Yunan mitolojisinin en ilginç ve çok yönlü tanrılarından biri olup, hem tanrılar hem de insanlar arasında özel bir konuma sahiptir. Onun Apollon ile dostluğundan Priamos’a duyduğu merhamete, Odysseus’a sağladığı korumadan İo’yu kurtarmasına kadar olan hikayeleri, Hermes’in çok yönlü kişiliğini ve mitolojideki derin etkisini gösterir.

Resim jkdvmim tarafından Pixabay‘a yüklendi.

Hermes ve Apollon’un Sürüsü Hikayesi

Hermes’in Apollon ile olan hikayesi, onun zekasını ve kurnazlığını ortaya koyar. Doğduktan sadece birkaç saat sonra bebek Hermes, annesinin yanından ayrılarak Apollon’un kutsal inek sürüsünü çalar. Bu hırsızlık, aslında Hermes’in tanrıların habercisi olmadan önce zekasıyla tanrılar arasında tanınmasını sağlayan olaydır. Apollon sürüsünün çalındığını fark edip durumu Zeus’a bildirir. Ancak Hermes, Apollon’u tatlı diliyle kandırarak, çalınan sürü karşılığında ona bir müzik aleti olan lir’i verir. Bu olay sonunda Zeus, Hermes’in zekasına hayran kalır ve onu tanrıların habercisi yapar. Apollon ile Hermes, bu olay sayesinde güçlü bir dostluk geliştirir ve Hermes, böylece Olimpos’un saygı duyulan tanrılarından biri haline gelir.

Hermes ve Yaşlı Kral Priamos’un Akhilleus’un Çadırına Gidişi

Truva Savaşı sırasında, Yunan kahramanı Akhilleus, Priamos’un oğlu Hektor’u öldürür ve bedenini kendi kampına götürür. Yaşlı Kral Priamos, oğlu Hektor’un bedenini geri almak için Yunan kampına gizlice gitmeye karar verir. Bu yolculukta tanrı Hermes, Priamos’a yol gösterir ve ona koruma sağlar. Hermes, Yunan kampına güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlamak için Priamos’a görünmezlik sağlar. Priamos, Akhilleus’un çadırına girerek oğlunun bedenini geri almak için yalvarır. Bu olay, Hermes’in merhametli yanını ve tanrıların insanlara olan ilgisini göstermesi açısından önemli bir hikayedir.

Hermes’in Odysseus’u Koruması ve Kirke’nin Adasında Yaşananlar

Homeros’un Odysseia destanında, Hermes, Odysseus’un yolculuğunda ona yardım eden tanrılardan biridir. Odysseus ve mürettebatı, Kirke’nin adasına geldiklerinde, büyücü Kirke onları bir büyü ile domuza çevirir. Hermes, bu durumu öğrenince hızla adaya gelir ve Odysseus’a Kirke’nin büyüsünden korunmasını sağlayacak özel bir bitki olan moly otunu verir. Bu sayede Odysseus, Kirke’nin büyüsünden etkilenmez ve Kirke ile anlaşma yaparak hem mürettebatını kurtarır hem de adadan güvenle ayrılmasını sağlar. Bu hikaye, Hermes’in yolcuların koruyucusu olarak rolünü vurgular ve Odysseus’un zorlu yolculuğunda ne kadar önemli bir yardımcısı olduğunu gösterir.

Hermes ve İo Efsanesi

Hermes’in kahramanı olduğu bir başka hikaye de İo efsanesidir. Zeus, güzeller güzeli İo’ya aşık olur; ancak karısı Hera, bu durumu fark eder ve İo’yu sürekli gözetlemesi için yüz gözlü dev Argos’u görevlendirir. Zeus, sevgilisi İo’yu korumak için Hermes’ten yardım ister. Hermes, Argos’un yanına giderek ona güzel hikayeler anlatır ve ninni söyleyerek gözlerinin hepsinin kapanmasını sağlar. Argos uyuyakalınca, Hermes fırsattan istifade ederek dev Argos’u öldürür ve İo’yu kurtarır. Hermes’in bu hikayedeki rolü, onun kurnazlığı ve zor durumlarda bile çözüm üretme yeteneğini ortaya koyar.

Çatıören Hermes Tapınağı

Mersin yakınlarındaki Çatıören’de yapılan arkeolojik çalışmalar, bu Hellenistik yerleşim yerinde, polygonal duvarlarla çevrili yapılar, kuleler, Hermes’e adanmış bir tapınak ve çeşitli mezar türleri bulunmuştur. Yerleşim, Hellenistik dönemden geç antik döneme kadar evrilerek Roma dönemi mimarisi ve bazilikalar gibi unsurları da bünyesine katmıştır. Elde edilen buluntular ve yazıtlar, yerleşimdeki dini ve kültürel pratikler hakkında bilgi verirken, zeytinyağı atölyesi gibi tarımsal yapılar bölgenin üretim karakterini ortaya koymaktadır.

Helenistik döneme ait olan ören yeri, Bizans döneminde de kullanılmıştır. Burada yarı yıkılmış halde üç bina kalıntısı bulunmaktadır. Yola yakın konumdaki yapı, erken Bizans dönemine ait bir kilisedir ve 6. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir. Kilisenin apsis ve iki duvarı ayakta dururken diğer kısımları yıkılmıştır. Batıya doğru ilerlediğimizde ise bir Helenistik tapınak karşımıza çıkar. Bu tapınağın Hermes’e adanmış olduğu düşünülmektedir ve dört duvarı, bir merdiveni ile üzerinde Caduceus kabartması bulunan bir bölümü sağlamdır. Daha güneyde bir gözetleme kulesi ile çevrede bir de sarnıç kalıntısı yer alır.

Kaynağından okumak için tıklayınız.

Resim Gordon Johnson tarafından Pixabay‘a yüklendi.

Farklı Mitolojilerde Hermes

Roma Mitolojisinde Hermes

Roma mitolojisinde Hermes’in karşılığı Merkür’dür. Merkür de Hermes gibi ticaret, yolculuk ve iletişim tanrısı olarak bilinir. Özellikle hızlılığı ve zekâsıyla ön plana çıkan Merkür, Roma mitolojisinde de tanrıların habercisi rolünü üstlenir ve benzer nitelikler taşır.

Mısır Mitolojisinde Hermes

Mısır mitolojisinde Hermes, Thoth ile özdeşleştirilir. Thoth, bilgeliğin, yazının, bilimin ve sihrin tanrısıdır. Mısırlılar tarafından “iki dünyanın efendisi” olarak bilinen Thoth, evrenin dengesi ve düzenini sağlar. Thoth’un Hermes ile bağlantısı, özellikle Mısır’ın Hellenistik döneminde belirginleşmiş ve “Hermes Trismegistus” (Üç Kere Büyük Hermes) olarak anılan ezoterik bir figüre dönüşmüştür. Hermes Trismegistus, hem Hermes’in hem de Thoth’un özelliklerini taşır ve batı okültizminde ve hermetik düşüncede bilgelik sembolü haline gelir.

İslam Mitolojisinde Hermes

İslam geleneğinde ise Hermes, İdris peygamber ile özdeşleştirilir. İdris, Kur’an’da bilgi ve bilgelik sahibi bir peygamber olarak anılır ve kimi İslamî kaynaklarda astronomi, matematik ve felsefe gibi ilimleri öğrettiği kabul edilir. Bu nedenle İslam kültüründe de bilginin ve yüksek ilmin sembolü haline gelmiştir. Farklı kültürlerdeki bu rolleriyle, evrensel bilgelik ve öğretinin temsilcisi olarak görülür.

Öne çıkan görsel Peter Kraayvanger tarafından Pixabay‘a yüklendi.